Trong thế giới bóng đá ngày nay, nơi tốc độ, sức mạnh và chiến thuật đóng vai trò then chốt, chiến thuật bóng đá Gegenpressing đã trở thành một trong những vũ khí lợi hại nhất để kiểm soát trận đấu. Không chỉ đơn thuần là pressing, Gegenpressing còn là nghệ thuật tấn công nhanh sau khi mất bóng, buộc đối phương phải đối mặt với những tình huống bất ngờ. Vậy chiến thuật này có gì đặc biệt, nó hoạt động như thế nào và những đội bóng nào đang thành công nhất? Hãy cùng khám phá trong bài viết dưới đây.
Chiến thuật bóng đá Gegenpressing là gì?
Gegenpressing , còn được gọi là “counterpressing”, là chiến thuật gây áp lực mạnh ngay sau khi đội chủ nhà mất bóng. Thay vì lùi về phòng ngự, các cầu thủ nhanh chóng xoay người và cố gắng giành lại bóng trong vòng 5-8 giây.
Sự khác biệt rõ ràng nhất giữa gegenpressing và pressing truyền thống là thời điểm áp dụng. Trong khi pressing có thể diễn ra trong suốt trận đấu, chiến thuật bóng đá gegenpressing được áp dụng ngay sau khi mất bóng, tức là khi đối phương chưa tung ra chiến thuật tấn công
Khái niệm này đã được phổ biến bởi huấn luyện viên Jürgen Klopp trong thời gian ông dẫn dắt Borussia Dortmund và sau đó là Liverpool. Với chiến thuật Gegenpressing thông minh, Klopp đã biến đội bóng của mình thành một “cỗ máy pressing” đối phương.
Nguồn gốc và nguyên tắc chiến thuật Gegenpressing
Nguồn gốc và lịch sử
- Người tiên phong: Gegenpressing được phổ biến bởi huấn luyện viên người Đức Ralf Rangnick, thường được gọi là “cha đẻ của gegenpressing”. Ông áp dụng ý tưởng này từ những năm 1990 tại các CLB như Hannover 96 và Hoffenheim.
- Phát triển đỉnh cao: Jürgen Klopp đã nâng tầm chiến thuật này khi dẫn dắt Borussia Dortmund (2010-2015) và sau đó là Liverpool (từ 2015). Klopp mô tả nó như “một trong những pha pressing hay nhất là ngay sau khi mất bóng”. Các HLV khác như Thomas Tuchel (Chelsea, Bayern Munich) và Julian Nagelsmann (ĐT Đức) cũng biến tấu từ nền tảng này.
- Ảnh hưởng: Chiến thuật lan rộng từ Bundesliga sang Premier League và các giải đấu châu Âu, đặc biệt sau thành công của Liverpool ở Champions League 2019 và Premier League 2019-2020.
Nguyên tắc cơ bản
Theo mb66, Gegenpressing không chỉ là pressing thông thường (áp sát đối phương để lấy bóng) mà là phản ứng tức thì:
- Thời điểm thực hiện: Ngay trong 5-8 giây sau khi mất bóng, khi đối phương chưa kịp tổ chức tấn công. Mục tiêu là giành bóng ở khu vực cao trên sân (gần khung thành đối thủ), tạo cơ hội phản công nhanh.
- Yếu tố chính:
- Cường độ cao: Toàn đội di chuyển đồng bộ, với tiền đạo và tiền vệ dẫn dắt pressing. Không cho đối phương khoảng trống hoặc thời gian chuyền bóng.
- Phối hợp nhóm: Sử dụng “bẫy pressing” (pressing traps) để ép đối thủ vào khu vực cụ thể, như biên hoặc trung lộ.
- Rủi ro và lợi ích: Nếu thành công, dẫn đến bàn thắng nhanh (counter-attack). Nếu thất bại, đội hình có thể bị lộ khoảng trống, dẫn đến phản công ngược.
- Yêu cầu cầu thủ: Thể lực vượt trội, tốc độ, khả năng đọc tình huống. Các cầu thủ như Roberto Firmino (Liverpool) hay Timo Werner (dưới thời Nagelsmann) là ví dụ điển hình.
Cách lập kế hoạch chiến thuật bóng đá Gegenpressing hiệu quả
Để vận dụng hiệu quả chiến thuật Gegenpressing, yếu tố quan trọng nhất là sự phối hợp và khả năng đọc tình huống của toàn đội. Những điểm chính như sau:
Khoảng cách phù hợp cho việc xây dựng
Đội hình Gegenpressing yêu cầu khoảng cách giữa các tuyến phải ngắn, cho phép các cầu thủ nhanh chóng bao vây đối phương gần điểm thoát xuống, thu hẹp không gian và tạo áp lực liên tục.
Những bước đầu tiên và tốc độ
Người chơi phải luôn di chuyển, không chờ đợi đồng đội làm gì. Tốc độ trong việc áp sát, chặn bóng và thu hẹp khoảng cách là điều cần thiết.
Vị trí mất bóng là một điểm đáng chú ý
Hệ thống chiến thuật Gegenpressing ưu tiên việc “theo đuổi” bóng ở khu vực giữa sân và một phần ba sân đối phương, nơi dễ dàng gây nguy hiểm cho hàng công của đối phương và có thể nhanh chóng điều chỉnh lối tấn công nếu bóng được trả lại.
Phân chia tình huống
Trong đội hình Gegenpressing, mỗi cầu thủ được giao một nhiệm vụ cụ thể trong tình huống bóng lỏng: cầu thủ đầu tiên chặn bóng, cầu thủ thứ hai chặn đường chuyền, cầu thủ thứ ba chặn đường tấn công từ tuyến dưới. Tất cả phải phối hợp nhịp nhàng.
Các đội thành công với chiến thuật bóng đá Gegenpressing
Nhiều đội bóng lớn đã thành công khi sử dụng chiến thuật bóng đá Gegenpressing, đặc biệt là:
- Liverpool (Jurgen Klopp): Đội hình Liverpool mùa giải 2018-2022 được đánh giá là đội bóng áp sát phản công tốt nhất. Với những ngôi sao như Henderson, Firmino, Salah và Mane, Liverpool có thể liên tục áp sát đối thủ và ghi bàn sau khi nhận bóng từ những pha áp sát phản công.
- Borussia Dortmund (2010–2014): Đội bóng Bundesliga của Klopp đã xây dựng danh tiếng với lối chơi Gegenpressing tốc độ cao, giành chức vô địch Bundesliga và lọt vào trận chung kết Champions League năm 2013.
- RB Leipzig: Dưới thời Ralf Rangnick và sau đó là Julian Nagelsmann, RB Leipzig đã phát triển một phiên bản cơ học hơn của hệ thống Gegenpressing, đặc trưng bởi lối chơi pressing liên tục và chuyển đổi rất nhanh.
- Manchester City (Pep Guardiola): Mặc dù nổi tiếng với phong cách tiki-taka, Guardiola đã kết hợp Gegenpressing vào hệ thống của mình, giúp City giành lại bóng nhanh chóng và kiểm soát trận đấu với độ chính xác cực cao.
Điểm mạnh và điểm yếu của chiến thuật bóng đá Gegenpressing
Không có chiến thuật bóng đá nào là hoàn hảo. Ngay cả hệ thống 2-3-2-3, 4-4-2… cũng có điểm yếu. Điểm mạnh và điểm yếu của chiến thuật Gegenpressing như sau:
Điểm mạnh
- Nhanh chóng giành lại quyền kiểm soát: Đừng cho đối thủ thời gian để lên kế hoạch tấn công.
- Tạo cơ hội ngay sau khi nhận bóng: Hầu hết các tình huống pressing thành công thường diễn ra gần khung thành đối phương.
- Duy trì cường độ tấn công cao: Khi được sử dụng tốt kết hợp với các đội hình như 4-3-3 hoặc 3-4-3, Gegenpressing có thể trở thành “cái bẫy” trên toàn sân.
Điểm yếu
- Cường độ cao: Yêu cầu người chơi phải mạnh mẽ và nhanh nhẹn, có xu hướng mất phong độ vào cuối trận đấu.
- Sự phụ thuộc về mặt tổ chức: Nếu bất kỳ liên kết nào được đặt không đúng vị trí hoặc di chuyển chậm, toàn bộ hệ thống Gegenpressing có thể “sụp đổ”.
- Nếu không làm như vậy, bạn sẽ dễ bị tấn công: Một đòn tấn công thất bại ở giữa sân sẽ để lại một khoảng trống lớn phía sau.
Tuy nhiên, nhiều đội bóng vẫn ưa chuộng chiến thuật bóng đá Gegenpressing vì tính hiệu quả rõ rệt trong việc kiểm soát và tấn công.
Tương lai của chiến lược bóng đá Gegenpressing
Trong bối cảnh các giải đấu tốc độ cao đòi hỏi sự nhanh nhẹn về mặt chiến thuật , chiến thuật bóng đá Gegenpressing vẫn giữ nguyên được các giá trị cốt lõi của nó.
Nhiều huấn luyện viên hiện đại, chẳng hạn như Xabi Alonso, Mikel Arteta hay Thomas Tuchel, sử dụng phiên bản linh hoạt của Gegenpressing, kết hợp phân tích dữ liệu và định vị để tăng hiệu quả.
Các công nghệ phân tích song song hiện đại (GPS, AI, bản đồ nhiệt, v.v.) sẽ đưa Gegenpressing lên một tầm cao mới với khả năng sử dụng phân tích không gian tự động để tìm đúng điểm áp lực.
Chiến thuật bóng đá Gegenpressing không chỉ là một xu hướng, mà đã trở thành nền tảng của bóng đá hiện đại. Từ Klopp đến Guardiola, từ Liverpool đến Manchester City, Gegenpressing đã góp phần định hình lại bản chất của pressing, tấn công và phòng ngự.
